دیسک گردن بیماری شایعی است که گردن و کتف را درگیر می کند و شخص احساس درد در بازو یا دست و قسمت پایینی دست می کند، همچنین ممکن است شخص درد نسبتاً زیادی را در ناحیه گردن یا بین دو کتف احساس نماید. ممکن است درد به قسمت پایینی دست و یا انگشتان سرایت کند و شخص خواب رفتگی و مور مور شدن در کتف را داشته باشد. در برخی مواقع درد با حرکت گردن تشدید می یابد.
آناتومی گردن
آناتومی گردن به صورتی است که از تعدادی مهره تشکیل شده است. این مهره ها از قسمت جمجمه تا قسمت بالا تنه ادامه دارد. می توان گفت که رباط ها و عضلات گردن حمایت کننده سر هستند.
ابتلا به دیسک گردن به چه معنا است؟
در حالت کلی به مجموعه ای از بیماری ها درگیر کننده گردن دیسک گردن می گویند. به این بیماری همان آرتروز گردن هم می گویند. آرتروز بیماری ای است که ممکن است تمامی مفاصل را درگیر کند. آرتروز گردن به معنی ساییدگی و فرسایش سیستم استخوانی گردن است. این بیماری اغلب با بالا رفتن سن نمایان می شود. با افزایش سن مایع طبیعی که در دیسک وجود دارد به مرور کمتر و خشک می شود. در این حالت مهره ها بر روی هم ساییده می شوند و فرد احساس درد می کند.
علائم و نشانه های دیسک گردن
این بیماری دارای علائم مخصوص خود است که شایع ترین آن ها عبارت است از:
- درد گردن
- درد بازو
- درد شانه
- بی حسی یا گزگز بازو
- بی حسی یا گز گز دست
- قدم های بی ثبات و و لرزان هنگام راه رفتن
- اسپاسم های عضلانی در ناحیه پاها
لازم به ذکر است که از اولین علائم دیسگ گردن درد در بازوها و درد در قسمت گردن است.
درد دیسک گردن
در حالت کلی می توان گفت درد دیسک گردن به دو صورت نمایان می شود.
درد مکانیکی
درد مکانیکی در ستون فقرات فرد احساس می شود و می توان گفت این نوع درد، بیشتر موضعی است و به مهره ها بسیار نزدیک است. افرادی که به در مکانیکی دیسگ گردن مبتلا هستند در ابتدای روز و شروع فعالیت روزانه خود دردی را احساس نمی کنند، اما این درد به تدریج با انجام فعالیت های روزانه به اوج خود می رسد.
درد انتشاری
این نوع درد که با نام درد های ریشه ای نیز شناخته می شوند، در نواحی از بدن که با دست احساس می شوند دیده می شوند، از جمله این نواحی شامل بازوها، شانه و کف دست می باشد. درد انتشاری در ناحیه ی بالایی دستان به صورت کوفتگی ظاهر می شود، اما هر چقدر این درد به انگشتان نزدیک شود از میزان آن کاسته می شود و فرد دچار علایم بی حسی می شود. هر قدر این درد به نوک انگشتان نزدیک شود فیزیوتراپیست راحت تر می تواند علت درد را پیدا کند، در صورتی که انگشت وسط فرد دچار بی حسی شود، به معنای این است که صدمه بر ریشه هفتم وارد شده است.
ستون مهره های گردن
بین تمام ستون مهره های گردن یک دیسک سفت و محکمی قرار دارد که در برابر ضربات مقاومت کرده و مانع از آسیب رسیدن به مهره ها می شود. همچنین در انتهای هر مهره اجزائی وجود دارد که کمک می کند تا مهره ها در مکان اصلی خود قرار گیرند. هر کدام از دیسک ها حاوی یک نوار خارجی می باشند که حلقه فیبری یا آنولوس فیبروزوس نامیده می شود و پوشیده از ماده ژله ای است.
ریشه های عصبی گردن خارج از کانال شوکی است که در واقع در کانال های کوچکی بین ستون مهره ها و دیسک قرار دارند. درد و سایر علایم ممکن است با فشاری که از ستون مهره ها به ریشه های عصب وارد می شود تشدید یابد. دیسک گردن ممکن است در صورت شکستن حلقه فیبری یا مو برداشتن آن ایجاد شود، در این حالت دیسک از مکان اصلی خود خارج می شود که اصطلاحا بیماری دیسک گردن به وجود می آید.
علل بیماری دیسک گردن
همانطور که گفتیم این بیماری به خاطر بروز دلایل بسیاری نمایان می شود اما یکی از مهم ترین آن ها بالا رفتن سن است. با افزایش سن دیسک تحلیل می رود و در نهایت به طور کامل از بین می رود. در این صورت مهره ها بر روی هم قرار می گیرند باعث به وجود آمدن درد در بیمار می شود. البته باید توجه داشت که نه تنها این موضوع باعث فرسایش دیسک می شود بلکه باعث بیرون زدگی آن هم می شود. از دیگر علت های بروز این بیماری عبارت است از:
- خم کردن بیش از حد گردن به سمت جلو
- حالت اندامی نامناسب به طور مثال قوز کردن
- نحوه خوابیدن یا نشستن نامناسب
- فعالیت های درگیر کننده بازوها مانند ظرف شستن، رانندگی
- بلند کردن اشیاء سنگین
از دیگر دلایل جانبی آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استعمال دخانیات
- چاقی
- بلند کردن اشیاء به روش های نادرست
- ایجاد ضربه یا آسیب به گردن
- رگ به رگ شدن گردن
چه افرادی مستعد ابتلا به دیسک گردن هستند؟
معمولا دیسک گردن در افرادی که سنشان بین 30 تا 50 سال می باشد شایع تر است. در حالی که دیسک گردن با بالا رفتن سن خشک می شود و احتمال پارگی آن کاهش می یابد، پس افراد بالای 75 سال نیز، به ندرت دچار دیسک گردن می شوند.
تشخیص دیسک گردن
هر نوع دیسکی لزوما با ظاهر شدن مشخصات شناخته نمی شود، بلکه ممکن است برخی از مردم پس از انجام دادن اشعه ایکس دیسک گردن خود را با دلیل ناشناخته کشف کنند.
- بسیاری از مواقع، بیمار با احساس علائمی به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه می کند، و متخصص ارتوپدی با انجام معاینه بالینی، برخی آزمایش ها، بررسی علائم، ثبت تاریخ شروع درمان، داروهای تجویزی، در صورت نیاز اشعه ایکس برای چک کردن دلایل دیگر درد مثل پوکی استخوان، انجام سی تی اسکن و ام آر آي برای سنجش مکان و میزان آسیب دیدگی دیسک درمان را شروع می کند.
- در برخی از مواقع انجام سی تی اسکن با تزریق کنتراست، امری بسیار ضروری است چرا که در این موقع اشعه بصورت رنگی و واضع نمودار می شود و به پزشک ارتوپد کمک فراوانی در تشخیص مکان دقیق دیسک می نماید.
راهکارهای درمان دیسک گردن
برای درمان دیسک گردن راه کارهایی وجود که در ادامه به شرح مختصری از آن ها پرداخته ایم.
درمان با کمک نگهدارنده
ثابت نگه داشتن مهره های گردن می تواند کمک فراوانی به درمان کند. گاهی بنا بر شرایط فرد و بررسی وضعیت کامل بیمار، پزشک استفاده از گردن بند های طبی را تجویز می کند. در کنار این گردن بند ها ورزش های خاصی برای تقویت عضلات و بهبود عملکرد کمک کننده می باشد.
روش های غیر جراحی در درمان دیسک گردن
در ابتدا ممکن است متخصص ارتوپدی درمان گرمایی و سرمایی را پیشنهاد کند. بدین ترتیب که در 24 الی 48 ساعت اول درمان سرمایی پیشنهاد می شود که برای کاهش ورم و گرفتگی عضلات و درد ناشی از تجمع خون در آن منطقه بسیار مفید است. بعد از 48 ساعت می توان درمان گرمایی را شروع کرد. چرا که گرما باعث تمدد اعصاب و استراحت بافت ها و افزایش سرعت جریان خون که در مناطق متشنج تجمع کرده بود کمک می نماید. همچنین کمک می کند تا سمومی که در ناحیه درد تجمع کرده بودند پخش شود. دقت شود که کمپرس یخ و کیسه آب گرم نباید مستقیماً بر روی پوست قرار گیرند بلکه باید کمپرس یخ و کیسه آب گرم را با حوله ای پیچاند و فقط 15 تا 20 روی محل درد قرار داد.
درمان دارویی دیسک گردن
می توان از داروهای زیر نیز استفاده کرد:
- داورهای چرک خشک کن برای از بین بردن تورم
- داروهای ضد تشنج برای باز شدن عضلات و عدم گرفتگی
- قرص های مسکن درد برای کاهش درد
- چرک خشک کن غیر استروئیدی برای کاهش دردهای نسبتاً خفیف.
فیزیوتراپی
ممکن است پزشک متخصص ارتوپد، فیزیوتراپی را نیز پیشنهاد کند. که در این صورت پزشک ارتوپد بیمار را به بهترین مرکز فیزیوتراپی ارجاع می دهد. فیزیوتراپی شامل آمیزه ای از درمان های غیر جراحی برای کاهش درد و افزایش انعطاف پذیری دیسک ها و استفاده از کمپرس های یخ و کیسه های آب گرم و ماساژ و انجام نرمش های ورزشی است. در 4 الی 6 هفته اول معمولا اکثر بیماران بدون انجام عمل جراحی بهبود پیدا می کنند و این شیوه ها معمولا برای دیسک گردن کارامد است. متذکر می شویم فقط کمتر از 5 در صد از مبتلایان دیسک گردن نیاز به عمل جراحی دارند.
ورزش و حرکات اصلاحی برای دیسک گردن
بیمار پس از معاینه توسط پزشک و با جازه او می تواند یک سری حرکات کششی انجام دهد تا دوره نقاهت و درمان آن زودتر طی شود. باید توجه داشت که بهترین زمان برای انجام این حرکات پیش گرم کردن عضله های گردن، دوش آب گرم و یا استفاده از حوله گرم است. برخی از این حرکات شامل موارد زیر می شود:
- ابتدا سر را به آهستگی به سمت چپ چرخانده و با کمک دست چپ به چانه و گونه فشار وارد شود. با این حرکت سر کمی بیشتر به سمت چپ متمایل می شود. مدت زمان استاندارد انجام این حرکت 20 ثانیه است و پس از آن سر را به آهستگی به وسط برگردد.
- در مرحله دوم سر به قسمت چپ کج شود به صورتی که گوش ها با شانه در تماس باشند. حال با کمک دست کمی به گیج گاه فشار وارد شود. مدت زمان انجام این حرکت هم 20 ثانیه است. سپس بعد از آن این حرکت در قسمت راست انجام دهید.
- در مرحله سوم سر به سمت جلو خم شود به صورتی که چانه با قفسه سینه تماس پیدا کند. در حین انجام این حرکت شانه ها شل شود. مدت زمان این حرکت هم 20 ثانیه است.
درمان با کمک جراحی در درمان دیسک گردن
در ابتدا لازم به ذکر است که برای درمان این مشکل بسیاری از بیماران نیاز به عمل جراحی ندارند. اما در صورتی که فرد نتواند از درمان با کمک نگهدارنده ها نتایج خوبی را به دست آورد پزشک درمان با کمک جراحی را برای بیمار تجویز می کند.
جراحی دیسک گردن
جراحی دیسک گردن، روش درمانی است که در صورت عدم بهبود فرد با روش های گفته شده، انجام می گیرد. پیشنهاد می شود قبل از انجام عمل جراحی دیسک از هدف و نتایج آن مطلع شوید.
- کاهش درد عصبی و درد موجود در گردن و کتف که با برداشتن قسمتی از دیسک و یا برداشتن آن به طور کلی فشار وارد بر اعصاب را از بین می برد.
- همچنین ممکن است به پزشک ارتوپد جهت دسترسی به دیسک و از بین بردن بخشی از استخوان دیسک که اعصاب را می پوشاند، نیاز پیدا کنید.
چه افرادی نیاز به درمان دیسک گردن با کمک جراحی دارند؟
افرادی که دارای شرایط زیر هستند می توانند گزینه مناسبی برای درمان با کمک جراحی محسوب شوند:
- جراحی برای افرادی که دچار دیسک گردن شدید هستند و در هنگام راه رفتن و انجام فعالیت های روزانه خود دچار اختلال می شوند بیشتر تجویز می شود.
- همچنین افرادی که از تمامی روش های درمانی استفاده کرده اند، اما همچنان هیچ گونه علائم عصبی در آن ها پیدا نمی شود ولی از درد در ناحیه دیسک گردن خود رنج می برند، جراحی کمک کننده است.
- افرادی که تنها در هنگام انجام فعالیت های روزانه خود دچار درد می شوند، اما با استراحت کامل این درد از بین می رود.
جلوگیری از ابتلا به دیسک گردن
پیری امری است که به هیچ عنوان نمی توان از آن جلوگیری کرد. اما می توان تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کرد که خطر ابتلا را بکاهد از جمله می توان به کاهش وزن، ترک دخانیات، تقویت عضلات گردن، انجام تمرینات ورزشی، نحوه نشستن و ایستادن صحیح اشاره کرد.